Tin tứcTrong thời gian dài nhất, cộng đồng khoa học đã nhất trí rằng sét chỉ có thể gây ra những tác động tiêu cực đến cây cối.
Trong trường hợp tốt nhất, một cái cây bị sét đánh hầu như không thể sống sót, và trong trường hợp xấu nhất, nó bị thổi bay thành từng mảnh vụn.
Nhưng khi các nhà khoa học tiếp tục mạo hiểm vào những vùng đất chưa được khám phá như rừng mưa nhiệt đới Amazon và thu thập dữ liệu về các loài mới, các lý thuyết về cây chống sét bắt đầu xuất hiện. Tuy nhiên, phải đến khoảng một thế kỷ trước, bằng chứng về những "siêu cây" như vậy mới được phát hiện.
Ngày nay, các nhà khoa học biết đến ít nhất một loài cây không chỉ chống chọi được nhiều lần sét đánh trong suốt cuộc đời mà còn thu hút sét và sử dụng sức mạnh hủy diệt của mình để giết chết những cây xung quanh và chiếm hết ánh sáng mặt trời và chất dinh dưỡng xung quanh cho riêng mình.
Năm 2015, khi đang làm việc tại Panama, Evan Gora, một nhà sinh thái học rừng tại Viện nghiên cứu hệ sinh thái Cary, đã tình cờ chứng kiến một cảnh tượng đáng kinh ngạc - một cây Dipteryx oleifera đã sống sót sau một cú sét đánh mạnh với rất ít thiệt hại.
Không thể nói như vậy về dây leo đã quấn lấy nó và hàng chục cây xung quanh nó. Dây leo đã bị thổi bay gần như hoàn toàn khỏi tán cây lớn của cây, trong khi tất cả các cây xung quanh nó đã chết. Sau khi phân tích cảnh tượng bất thường này, các nhà khoa học đã suy luận rằng Dipteryx oleifera có thể dễ dàng chịu được sét đánh, nhưng không có cách nào để chứng mih chắc chắn.
Trong quá trình nghiên cứu tại các khu rừng rậm Panama, Gora và nhóm của ông đã tình cờ phát hiện ra những cây Dipteryx oleifera khác, hay còn gọi là cây almendro, dường như đã phát triển mạnh sau khi bị sét đánh thay vì chết như các loài khác. Điều này chỉ củng cố thêm linh cảm của họ rằng có điều gì đó đặc biệt về loài cây này, nhưng họ quyết định chứng minh điều đó bằng khoa học.
Sử dụng hệ thống định vị sét đặc biệt, nhóm đã theo dõi kết quả của 93 cây bị sét đánh tại Di tích thiên nhiên Barro Colorado, đo các thông số như tỷ lệ sống sót, tình trạng thể chất, hoạt động ký sinh và tỷ lệ chết của thực vật xung quanh trong khoảng thời gian từ hai đến sáu năm. Những phát hiện của họ thật đáng chú ý!
Trong một bài báo khoa học mới được công bố trên tạp chí New Phytologist, Gora và nhóm của ông đã cho biết rằng cả 9 cây Dipteryx oleifera trong nghiên cứu của họ đều sống sót sau khi bị sét đánh với rất ít thiệt hại, so với 84 cây khác bị thiệt hại nghiêm trọng, trong đó 64% chết trong vòng hai năm và hầu hết đều rụng thêm 5,7 lá ở tán lá.
Càng phân tích cây almendro, các nhà nghiên cứu càng chắc chắn rằng loài cây này không chỉ chịu được sét đánh mà còn phát triển mạnh nhờ sét đánh. Dữ liệu của họ cho thấy trung bình 9,2 cây lân cận bị chết khi một cây Dipteryx oleifera bị sét đánh, với điện được truyền qua các cành cây, dây leo hoặc các khoảng hở nhỏ giữa các cây. Sét cũng giúp chúng thoát khỏi khoảng 78% dây leo ký sinh, giúp chúng tiếp cận nhiều hơn với ánh sáng mặt trời và chất dinh dưỡng.
“Những dữ liệu này cung cấp bằng chứng đầu tiên cho thấy một số cây được hưởng lợi từ việc bị sét đánh”, Gora và các đồng nghiệp của ông viết. “Tốt hơn là một cây Dipteryx oleifera bị sét đánh còn hơn là không bị sét đánh”.
Các nhà nghiên cứu cho rằng Dipteryx oleifera đã tiến hóa để thu hút sét. Chúng cực kỳ cao và có tán lá rộng bất thường, hoạt động như thanh thu lôi, khiến chúng được ước tính có khả năng bị sét đánh cao hơn tới 68% so với cây thông thường.
Với tuổi thọ trung bình khoảng 300 năm, nhiều cây Dipteryx oleifera bị sét đánh nhiều lần trong suốt cuộc đời (trung bình là 56 năm). Sống sót sau một lần sét đánh như vậy có thể được coi là may mắn, nhưng sống sót sau 6 lần hoặc hơn thì hoàn toàn không phải vậy.
Trong quá trình nghiên cứu của nhóm, một trong những cây Dipteryx đã bị sét đánh 2 lần chỉ trong năm năm và vẫn phát triển mạnh.
Evan Gora viết rằng cây Dipteryx có xu hướng cao hơn vài mét so với các cây lân cận của các loài khác và rằng những cây mọc gần nó có tỷ lệ chết cao hơn 48% so với những cây không mọc gần. Điều này cho thấy rằng cây này cố tình thu hút sét đánh để tiêu diệt đối thủ của mình và đảm bảo điều kiện tối ưu cho sự sống còn và phát triển.
Các nhà khoa học vẫn chưa khám phá ra chính xác loài cây đáng chú ý này có thể sống sót như thế nào sau những cú sét đánh chết bất kỳ cây nào khác xung quanh chúng, nhưng họ nghi ngờ rằng điều này có thể liên quan đến khả năng dẫn điện cao của cây. Họ cũng quan tâm đến các loài khác có đặc tính tương tự.
