Tin tứcNgành Giáo dục và Đào tạo TPHCM đã và đang xây dựng nền tảng chuyển đổi số ở tất cả ngành học bậc học. Trong đó, tập trung xây dựng cơ sở dữ liệu dạy học, cơ sở dữ liệu quản lý trường học.
Chuyển đổi số - khai thác dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo trong giáo dục
Năm 2024, ngành Giáo dục và Đào tạo TPHCM ghi nhận nhiều thành tựu đáng kể trong lĩnh vực chuyển đổi số giáo dục.
Mô hình Trường học số hiện đại được triển khai dựa trên nền tảng quản lý và học tập trực tuyến tiên tiến, giúp giáo viên và học sinh tiếp cận công nghệ mới nhất.
Đặc biệt, trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao hiệu quả và chất lượng giảng dạy, đồng thời hỗ trợ xây dựng một hệ thống giáo dục thông minh và bền vững.
Một trong những bước quan trọng là xây dựng cơ sở dữ liệu dùng chung, làm nền tảng cho việc phân tích, dự báo và ra quyết định, hỗ trợ phân luồng học sinh từ sớm, dự báo nhu cầu giáo dục tương lai và tối ưu hóa chiến lược phát triển.
Ngành Giáo dục và Đào tạo TPHCM cũng triển khai Bộ tiêu chuẩn công nhận trường học số gồm 6 tiêu chuẩn lớn: thể chế số, cơ sở vật chất và hạ tầng số, dữ liệu số, nhân lực số, quản trị và điều hành số, cùng giáo dục số. Từng tiêu chuẩn đều mang tính sáng tạo, đột phá nhằm đáp ứng các yêu cầu chuyển đổi số toàn diện.
Về thể chế số, các quy định và quy trình được thiết kế để đảm bảo việc sử dụng công nghệ số trong giáo dục một cách hiệu quả và an toàn. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc thiết lập nền tảng quản trị số tại các cơ sở giáo dục.
Hạ tầng và cơ sở vật chất số được đề xuất bao gồm các trang thiết bị hiện đại như phòng học thông minh, hệ thống quản lý dữ liệu, và thiết bị hỗ trợ giảng dạy trực tuyến. Sự đầu tư này không chỉ đổi mới phương pháp dạy học mà còn tạo ra môi trường học tập hiệu quả hơn.
Tiêu chuẩn dữ liệu số đảm bảo rằng thông tin về học sinh, nhân sự, cơ sở vật chất và học liệu số phải đạt tiêu chí "đúng, đủ, sạch, sống", giúp tăng cường khả năng phân tích và ra quyết định dựa trên dữ liệu.
Bộ tiêu chuẩn nhấn mạnh việc đào tạo cán bộ quản lý, giáo viên, và nhân viên về công nghệ thông tin và an toàn thông tin, đảm bảo mọi thành viên đều đáp ứng yêu cầu làm việc trên nền tảng số.
Các hệ thống quản trị và giáo dục số được đề xuất bao gồm quản lý nhân sự, học sinh, tuyển sinh, thanh toán không dùng tiền mặt, cùng các phân hệ khác nhằm tối ưu hóa vận hành và tăng cường sự tương tác giữa nhà trường với phụ huynh và xã hội.
Giáo dục số là trọng tâm của bộ tiêu chuẩn, với mô hình học tập kết hợp giữa trực tiếp và trực tuyến thông qua các hệ thống quản lý học tập hiện đại như LMS và LCMS. Các hoạt động giáo dục trực tuyến và bài giảng tương tác được khuyến khích, mang lại một môi trường học tập phong phú và đa dạng.
Ngoài ra, thành phố cũng đề xuất xây dựng các phòng studio để sản xuất học liệu số, phòng thí nghiệm STEAM, và các phòng thí nghiệm mô phỏng hiện đại, nhằm khuyến khích sáng tạo và thực hành trong học tập.
Mô hình "lớp học không biên giới" là một ý tưởng tiên phong, cho phép học sinh tại TPHCM kết nối với bạn bè quốc tế, thúc đẩy sự hợp tác và học hỏi toàn cầu.
Thành phố đã triển khai các nhóm nhiệm vụ chiến lược, bao gồm xây dựng dữ liệu giáo dục toàn diện, triển khai các chương trình đào tạo trí tuệ nhân tạo cho học sinh, và nâng cao năng lực chuyển đổi số cho cán bộ quản lý, giáo viên.
Các chương trình này được thiết kế dựa trên kinh nghiệm từ những quốc gia tiên tiến như Nhật Bản và Singapore, đồng thời đảm bảo phù hợp với chương trình giáo dục trong nước.
Ngành Giáo dục và Đào tạo TPHCM đang từng bước khẳng định vị thế tiên phong trong chuyển đổi số giáo dục. Việc ứng dụng dữ liệu và trí tuệ nhân tạo không chỉ cải thiện chất lượng giáo dục mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững, đưa giáo dục Thành phố hội nhập với các tiêu chuẩn quốc tế và trở thành hình mẫu cho cả nước.
Cẩn trọng trước tác động tiêu cực từ công nghệ
Với chiến lược rõ ràng và các nền tảng công nghệ đồng bộ, TPHCM đang từng bước xây dựng một hệ thống giáo dục số bền vững, hiện đại, phù hợp với xu hướng của thời đại và hội nhập với nền giáo dục tiên tiến thế giới.
Nhìn lại năm 2024, có thể thấy sự chuyển biến rõ rệt trong chuyển đổi số giáo dục tại TPHCM. Chẳng hạn như, các thư viện thông minh trong trường được đầu tư hiện đại với kho học liệu số đa dạng, trang bị nhiều máy vi tính, máy tính bảng… là địa chỉ lý tưởng để các giáo viên tổ chức các tiết học mở và tra cứu tài liệu.
Mô hình lớp học Google cũng đang được nhiều trường thực hiện đem lại hiệu quả tích cực. Ví dụ tại Trường THCS Cát Lái, TP Thủ Đức, trường tổ chức được lớp học Google bằng hình thức xã hội hóa đầu tư 40 máy chromebook phục vụ cho lớp học.
Nhiều trường học tại thành phố quan tâm xã hội hóa, đầu tư cơ sở hạ tầng và các phần mềm, học liệu số, hệ thống quản lý dạy học trực tuyến LMS (hệ thống quản lý học tập) nhằm mở rộng không gian lớp học.
Với hệ thống này, giáo viên có thể chủ động tạo học liệu số để sử dụng lâu dài trên hệ thống, sử dụng nhuần nhuyễn các phần mềm hỗ trợ dạy học, tăng tính tương tác trong quá trình giảng dạy như Quizizz, Padlet, Kahoot… giúp cho các giờ học luôn sinh động.
Trong một cuộc hội thảo gần đây, ông Hồ Tấn Minh - Chánh văn phòng Sở Giáo dục và Đào tạo TPHCM cho biết, hiện thành phố đã xây dựng được hệ thống cơ sở dữ liệu đủ lớn gắn với mã định danh theo đề án chung. Dữ liệu trong giáo dục gồm dữ liệu học sinh, dữ liệu giáo viên, dữ liệu nhà trường và dữ liệu học tập trực tuyến...
Thành phố cũng đang tiến hành nghiên cứu thí điểm 2 mô hình: Hỗ trợ tự điều chỉnh lộ trình học tập và Dự đoán nội dung kiến thức cho việc đề xuất bồi dưỡng. Tiến tới phối hợp Google xây dựng và phân tích định hướng chiến lược giáo dục Thành phố.
Tuy nhiên, ông Minh cho rằng, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo đối mặt với những thách thức về đạo đức (bảo mật thông tin và minh bạch thông tin), công bằng trong tiếp cận đặc biệt ở những vùng sâu vùng xa và thách thức về độ tuổi.
Hiện nhiều nước trên thế giới chỉ cho học sinh từ 13 tuổi mới được tiếp cận AI trong học tập và đời sống.
Ông lưu ý: "Độ tuổi nào thì được ứng dụng AI? Nếu không khéo sẽ dẫn đến việc khả năng học, khả năng tư duy, khả năng phản biện của trẻ gặp vấn đề. Và ứng dụng ở mức độ nào cần phải được quy định rõ ràng và cần có một thể chế, quy định chính sách đối với sự phát triển của trẻ em Việt Nam".
Có thể thấy, dù tiên phong chuyển đổi số và đạt được những thành tựu nhất định, TPHCM vẫn đang đang nghiên cứu và có sự thận trọng nhất định trong việc chuyển đổi, hướng tới nâng cao hiệu quả giáo dục và giảm thiểu tối đa những thách thức, tác hại tiềm ẩn khi học sinh tiếp xúc với công nghệ.
