Đây là văn bản thay thế nghị quyết số 35/2023, nhằm cụ thể hóa chủ trương tiếp tục sắp xếp bộ máy và tổ chức chính quyền địa phương theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả.
Theo đó, Bộ Nội vụ – cơ quan chủ trì xây dựng dự thảo – đã đưa ra nhiều đề xuất đáng chú ý, trong đó có nguyên tắc đặt tên cho các tỉnh và xã sau khi sáp nhập. Mục tiêu là giảm số lượng đơn vị hành chính, mở rộng không gian phát triển và phát huy tối đa tiềm năng từng địa phương.

Dự thảo xác định: Việc sáp nhập cấp tỉnh sẽ thực hiện theo hai hướng – nhập tỉnh với tỉnh hoặc nhập tỉnh với thành phố trực thuộc trung ương để hình thành thực thể hành chính mới. Tỉnh mới hình thành phải đạt chuẩn diện tích tự nhiên và dân số theo tiêu chí của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, thậm chí có thể được định hướng trở thành thành phố trực thuộc trung ương.
Tương tự, sáp nhập cấp xã bao gồm việc thành lập, giải thể, chia tách, nhập hoặc điều chỉnh địa giới xã, phường, thị trấn để giảm số lượng, đảm bảo quy mô hợp lý, phục vụ tổ chức chính quyền gần dân, sát dân, và hoạt động hiệu quả hơn.
Đặc biệt, dự thảo đề xuất tên gọi của đơn vị hành chính cấp tỉnh hình thành sau sắp xếp sẽ được đặt theo tên một trong các tỉnh cũ nếu phù hợp với định hướng đã được phê duyệt. Trong khi đó, đơn vị cấp xã mới cần có tên gọi ngắn gọn, dễ đọc, dễ nhớ, phản ánh yếu tố lịch sử, văn hóa và nhận được sự đồng thuận từ người dân địa phương.
Bộ Nội vụ cũng đưa ra phương án khuyến khích đặt tên xã theo số thứ tự, hoặc tên huyện gắn với số thứ tự – một bước quan trọng hướng đến số hóa, thuận tiện trong quản lý dữ liệu và thông tin hành chính.
Tên gọi mới của xã không được trùng với tên đơn vị cùng cấp hiện có trong phạm vi tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương hoặc vùng dự kiến sắp xếp. Quy định này nhằm tránh nhầm lẫn, đảm bảo tính hệ thống và minh bạch trong quản lý địa bàn sau khi sáp nhập.
Bên cạnh đó, dự thảo cũng nêu rõ các trường hợp không bắt buộc sắp xếp đơn vị hành chính, áp dụng với những nơi có vị trí biệt lập hoặc đóng vai trò đặc biệt quan trọng về quốc phòng, an ninh, chủ quyền quốc gia.
Theo dữ liệu hiện hành, nhiều tỉnh, huyện và xã trong cả nước đang có quy mô nhỏ, dân số thấp, gây khó khăn trong quản lý và phát triển kinh tế - xã hội. Việc đặt tên hợp lý sau sáp nhập được xem là một trong những yếu tố quan trọng để ổn định tâm lý người dân, đồng thời thúc đẩy quá trình vận hành hiệu quả bộ máy hành chính mới.
Nội dung dự thảo mới nhất lần này đã được điều chỉnh theo hướng ngắn gọn, rõ ràng hơn so với các phiên bản trước đó. Nếu được thông qua, nghị quyết sẽ là cơ sở pháp lý quan trọng để tiến hành sắp xếp đồng bộ đơn vị hành chính trong năm 2025.