Theo thống kê, TPHCM có 474 chung cư cũ được xây dựng trước năm 1975, trong đó tập trung nhiều nhất tại quận 5 với 206 chung cư.
Đặc biệt, có 16 chung cư thuộc diện cấp D (mức độ nguy hiểm, hư hỏng nặng). Tính đến nay, thành phố đã di dời 684/1.194 hộ dân tại các chung cư này. Tuy nhiên, việc xây dựng mới vẫn chưa được triển khai sau khi tháo dỡ 5/16 chung cư.
Dù đã có nhiều nỗ lực trong giai đoạn 2016 - 2020, nhưng chương trình cải tạo chung cư cũ vẫn chưa đạt mục tiêu đề ra, nhất là đối với chung cư cấp D. Những trở ngại chính như nguồn vốn hạn chế: Việc kiểm định, sửa chữa và cải tạo chung cư đòi hỏi ngân sách lớn; Quy hoạch khu vực cải tạo cần có kế hoạch đồng bộ để không ảnh hưởng đến hạ tầng và cuộc sống cư dân.
Công tác bồi thường, tái định cư gặp khó do người dân thường không đồng ý với mức bồi thường do diện tích căn hộ nhỏ, giá trị bồi thường không đủ để mua lại căn hộ mới.
Một số trường hợp trên 95% cư dân đã đồng ý di dời, nhưng chỉ vài hộ còn lại vẫn kiên quyết không rời đi, gây đình trệ dự án. Một số cư dân đòi hỏi mức bồi thường vượt xa giá trị thực tế của căn hộ cũ.
Trước những thách thức trên, TP.HCM đặt ra mục tiêu cụ thể trong từng giai đoạn:
Giai đoạn 2021 - 2025: Hoàn thành xây dựng mới 6 chung cư cấp D đã di dời, tháo dỡ từ giai đoạn trước. Đồng thời, tiếp tục di dời, tháo dỡ 8 chung cư cấp D còn lại và sửa chữa 246 chung cư cấp B, C.
Giai đoạn 2025 - 2030: Hoàn thành cải tạo chung cư cũ trước năm 1975 và những chung cư xây dựng từ năm 1975 - 1994.
Giai đoạn 2030 - 2035: Hoàn thành cải tạo toàn bộ chung cư cũ trước năm 1975 và các chung cư xuống cấp, hết niên hạn sử dụng từ năm 1975 - 1994.
Để đảm bảo quyền lợi cho người dân, TPHCM đưa ra các phương án tái định cư:
Diện tích căn hộ tái định cư: Tối thiểu bằng 1-2 lần diện tích căn hộ cũ đối với tầng 1, và bằng 1-1,5 lần đối với các tầng trên.
Quyền chuyển nhượng: Nếu người dân không có nhu cầu ở chung cư mới, có thể chuyển nhượng căn hộ tái định cư.
Hỗ trợ tiền mặt: Người dân chưa ký hợp đồng tái định cư có thể nhận tiền bồi thường tương đương giá trị căn hộ mới.
Xử lý trường hợp không chấp hành: TP.HCM sẽ có biện pháp cương quyết với những trường hợp cố tình trì hoãn di dời, gây ảnh hưởng đến tiến độ chung.